✍️بیژن ادبی:
امام‌علی رحمان، کارهای ماندگاری کرد، نخست؛ پس از فروپاشی شوروی، با یکسان‌سازی فرهنگی رزمید و جنبش بازگشت به هویت تمدنی‌اش را در عین داشتن رابطه قوی با فدراسیون روسیه، بنیان نهاد. گرچه دبیرهٔ سیرلیک به دلایلی دگرگون نشد. دولت رحمان با بازارخواهیِ افراط‌گرایی باوجود حضور پررنگ کانون‌های تروریست‌ها در تاجیکستانِ گذشته ستیز کرد _اما باید اذعان کرد که بی‌تردید این‌دست سیاست‌ورزیِ خردمندانه، سرانجام به سوی دگرگونی رسم‌الخط روسی هم می‌رود_ اما در مقابل فارسی‌ستیزی و استعمار روسیه از پگاهِ پس از استقلال کوشید. اولین قدم، حذف پسوندِ نام‌خانوادگیِ روسیِ (اُف) بود. خلاصه انگاره و دستگاه نظری و پراتیک سیاسی رحمان یعنی ایستادن در مقابل یک عمر سرکوب زبان فارسی. بگذریم که در تقسیمات و مرزسازی‌ها و ملت‌سازی‌های پس از فروپاشی شوروی، تاجیکان ایرانشهر کهن، باشندگان بخارا و سمرقند و خانات خیوه را تا همین امروز در شناسنامه، ازبک یا به بیان خودشان، «ازبیک» محسوب کردند. وانگهی متاسفانه، پارسی‌زبانان و هم‌تباران و هم‌پیاله‌هایِ رودکی و فردوسی و حافظ و سعدی و مولانا، در شناسنامه، ازبک محسوب و سرکوب می‌شوند.
دوم آنکه در برابر افراط‌گرایی و ایجاد کارخانه تروریست تکفیری نیز ایستاد و نگذاشت تاجیکستان، افغانستان و پاکستان دیگری از منظر رشد گروه‌های جانیِ تکفیری باشد.

سوم؛ آنکه شیفته و شیدا و نگاهبان و برکشندهٔ تمدن ایرانی است، در سایه‌سار فرهنگِ ایرانشهری، نفس می‌کشد و مجسمه چندده‌متری کوروش و مولانا و رودکی و آرش کمانگیر و سایر سرآمدان وطن بزرگ پارسی را در دوشنبه برپامی‌دارد تا از عِرقِ تمدنی‌اش دم بزند. رحمان، خود و ملتش را از تبار خسروان و شهریارانِ ایرانشهر و از فرزندان کوروش کبیر و جانشینان «امیر اسماعیل سامانی» می‌داند و واحد پول کشورش، «سامانی» است و آیین‌های ایرانی چون نوروز و سده را با شکوهی اشرافی برپامی‌دارد.

متاسفانه از مهم‌ترین مسائلی که ما درخصوص روشنگری و کنش‌گریِ آرمانی آن، غفلت کردیم، این است که اگر سنگ بنای سیاست خارجی، مبنایی هم بر اساس تقویت پایگاه تمدنی ایرانیان داشته باشد، باید بخارا و خیوه و سمرقند را هم اِشغال‌شده بدانیم و هم جلوی نفرت‌پراکنی اردوغان را بگیریم که جدایِ حمایت‌ از پان‌های منفورِ اکثریت مطلقِ ایرانیان، در درگیری‌های سالیان گذشته با جانیان تروریست، به محض ورود نظامیان و نیروهای نیابتی‌اش به شهر عفرین، تندیس کاوهٔ آهنگر با لودر تخریب شد. اولین اقدام‌شان،تخریب این مجسمهٔ تمدن ایرانی بود. این رویداد، مثالِ دم‌دستی و یک از هزاران است.